ویژگی های خوراک دام با کیفیت
خوراک دام مهمترین نیاز دامداران است. با پیشرفت تکنولوژی و صنعتی شدن شغل‌ها، همه‌چیز مکانیزه گردیده است. دامپروری و کشاورزی هم از این تحول جدا نبودند و از سال‌ها قبل به یک صنعت مهم و ثروت‌ساز تبدیل گشته‌اند که در تأمین نیازهای غذایی انسان، نقشی بسزایی به عهده دارند.
بالارفتن نیازهای غذایی انسان و همچنین سود و منفعت مالی پرورش دام، تاثیرگذاری روش‌های سنتی را از میان برد و تولیدکننده‌هایی با برنامه تکمیل زنجیره غذایی بین حیوانات و گیاهان وارد عمل شدند. تولیدکننده‌ها علاوه‌بر تأمین خوراک گوسفندی، سرعت زمان رسیدن به وزن ایده آل در حیوانات را نیز افزایش داده اند. خوراک دام و نیاز شما به‌عنوان یک دامدار، به عوامل زیادی همچون سن، نوع و هدف پرورش مرتبط است که ملزم به بالا بردن سطح اطلاعات و آگاهی دارد.
انواع خوراک دام
در حالت کلی خوراک دام را میتوان به کنسانتره، علوفه‌ها، کنجاله و سبوس تقسیم‌بندی کرد که علوفه‌ها از یونجه، کاه،سیلو، علف باغ و غیره تشکیل میگردد و در ادامه به شرح هریک از آنها می‌پردازیم:
یونجه
یونجه از برترین و مغذی‌ترین مواد غذایی طبیعی درخوراک دام است که دارای مقدار زیادی مواد معدنی، پروتئین و کلسیم طبیعی میباشد. از این خوراک جهت تغذیه دام‌های مختلفی استفاده میگردد. امکان تهیه یونجه در هرشرایط جوی و مناطق آب‌وهوایی یکی از مزایای ویژه آن است.
علف باغ
این نوع از علف اکثرا برای تغذیه گاوها مورد استفاده قرار می‌گیرد. چربی شیر را بالا برده و به دلیل داشتن ساقه‌ها و رشته‌های بلند، باعث افزایش نشخوار میگردد. اصولا از علف باغ جهت تغذیه گاوهای شیرده استفاده میشود. این نوع علف فواید زیادی دارد. از جمله آن که مانع از نفخ، تسهیل در دفع بهتر مدفوع و کاهش خروج خوراک‌های آردی از شکمبه میشود
سیلاژ
سیلاژ یکی از مهمترین مواد غذایی جهت افزایش شیر دام است که تشکیل شده از تخمیر ساقه و برگ ذرت و جو میباشد. به دلیل وجود نشاسته، فیبر و کربوهیدرات فراوان در ساختار آن و نیز پروسه تولید کم هزینه و ساده، سیلاژ ذرت به یکی از محبوب‌ترین خوراکی برای دام تبدیل کرده است. سیلاژ، هضم غذا را راحت‌تر کرده و جهت کشت به شرایط آب و هوایی خاصی نیاز ندارد.
کاه
کاه از جمله ارزان‌ترین و کم‌ارزش‌ترین مواد غذایی در خوراک دام است. وجود حجم نسبتاً زیاد فیبر در کاه، سبب میگردد هضم آن زمان زیادی ببرد و این امر منجر به کاهش وزن در دام‌ها میشود. جهت جلوگیری از این پدیده، کاه را می‌باید با مواد هیدروکسید سدیم، آمونیاک و اوره غنی کرد. این محصول در ۳ دسته کاه جو، گندم و برنج یافت میشود که البته کاه جو کیفیت بیشتری نسبت به انواع دیگر دارد.
کنجاله دامی
بعد از هرمرتبه روغن‌گیری از دانه‌های سویا، ذرت، کلزا، زیتون و آفتاب‌گردان تفاله‌هایی باقی مانده به‌عنوان منبعی غنی از پروتئین در خوراک دام و طیور مصرف میگردد که پرمصرف‌ترین کنجاله دامی از سویا گرفته میشود.
سبوس دامی
سبوس دامی عبارت است از پوسته جو، برنج و گندم. به هر میزان آرد در سبوس بیشتر باشد، ارزش تغذیه‌ای و کیفیت آن نیز بالاتر میباشد. استفاده از سبوس گندم باید کاملاً کنترل شده باشد، چراکه سلولز موجود در آن دستگاه گوارش دام را دچار مشکلات می‌کند. ازمهم‌ترین ویژگی‌های سبوس دارا بودن ویتامین‌های ب، آهن، فسفر، آ، مس، سلنیوم و روی اشاره کرد. سبوس منبعی قوی جهت تأمین انرژی دام است.
کنسانتره یا خوراک فشرده
کنسانتره‌ها ازجمله بهترین مواد غذایی برای رشد و سلامت دام هستند. ترکیبات کلی این ماده اعم از غلات، چربی، ویتامین، مواد معدنی، ملاس و پروتئین‌های گیاهی و حیوانی مختلفی است. مصرف کنسانتره توام با علوفه‌های دیگر، امری موثر در پرورش دام میباشد. ابعاد متنوع این محصول در سه دسته کنسانتره دام شیری، پرواری و گوساله در بازار فراهم میباشد .
اصلی‌ترین مزایای مصرف کنسانتره برای دام
- صرفه جویی در زمان و عدم خطای انسانی در تولید دستی در دامداری
- عدم نیاز به محاسبه‌های تکراری وزن و صرفه‌جویی در وقت
- به‌صرفه بودن هزینه‌های خرید و نگهداری
- خرید و انبار آسان
- مقدار کافی ریزمغذی‌ها
- انطباق دقیق با نیاز بیولوژیکی و سن دام
- کمک به حذف محصولات متفرقه کم‌حجم
چند نمونه از افزودنی‌هایی که در خوراک دام استفاده میشود:
در صنعت دامداری امروزه، افزودنی‌های مهم نسبتاً متنوعی جهت خوردن دام‌ها مصرف میگردد که هرکدام خاصیت و مزایای ویژه خود را دارند.
چند نمومه از کاربردی‌ترین آنها عبارت اند از :
آنزیم
آنزیم‌ها مراحل هضم غذا و واکنش‌های متابولیکی موجود زنده را سرعت می‌بخشد.
پروبیوتیک‌ها
باعث بهبود دستگاه گوارشی و سلامت دام میگردد .
پری بیوتیک‌ها
پری بیوتیک‌ها بیشتر در جذب آهن، روی، کلسیم و منیزیم به‌کار می‌رود.
سیمبیوتیک‌ها
سیمبیوتیک‌ها از ترکیب پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها تشکیل گردیده. مهمترین وظایف آنها افزایش طول عمر باکتری‌های مفید بدن دام است.
اسیدی فایرها
در صورت نبود این افزودنی، رشد میکروب‌های روده افزایش می‌یابد .
فیتوبیوتیک‌ها
از بروزترین افزودنی‌های گیاهی میتوان به فیتوبیوتیک‌ها اشاره کرد که باعث تقویت سیستم ایمنی و قاتل انگل و میکروب هستند.
ضدعفونی‌کننده‌ها
از ضدعفونی‌کننده برای جلوگیری از آلودگی مواد غذایی استفاده میشود.
توکسین بایندرها
این افزودنی به سموم قارچی اجازه رشد نمی‌دهند
آنتی‌اکسیدان‌ها
این آیتم به صورت طبیعی در ویتامین‌های A و E و C محیا میباشد که از فاسد شدن مواد غذایی پیشگیری میکنند
مواد معدنی
دام‌ها برای ادامه بقا به مواد معدنی مختلفی نیاز دارند.
آمینواسیدها
وجود آمینواسیدها منجر به تکمیل و کمک به زنجیره ساخت پروتئین در دام‌ها میگردد.
پلت بایندرها
پلت بایندرها به‌عنوان ضروری‌ترین خوراک مطرح می‌شوند؛ و نیز باید دارای استحکام زیادی باشند تا در حین جابه‌جایی آسیب نبینند.
امولسیفایرها
ویتامین‌های محلول در چربی و اسیدهای چرب به کمک این مورد یکنواخت می‌شوند.
ویتامین‌ها
ویتامین‌ها در میان عناوین مطرح شده در بالا شناخته‌شده‌ترین هستند که باعث هضم و جذب بهتر غذا می‌شوند و به رشد و انرژی کمک میکنند.
عوامل تاثیرگذار بر مغذی یا غیرمغذی بودن خوراک دام
عواملی که در ادامه مقاله مطرح می‌کنیم از تأثیرگذارترین موارد بر روی کیفیت مواد اولیه میباشد، که برای تولید به کارخانه ارسال می‌شوند.
متفاوت بودن گونه‌های گیاهی
گونه‌های مختلف گیاهی درسطح ارزش غذایی و مواد مغذی خود، تفاوت‌های بسیاری دارند که باید از نظر کارشناسان و مشاوران در این زمینه مطلع شوید. منابع کلسیم، پتاسیم، ازت، منیزیم و فسفر در گیاهان مختلف بسیار متنوع است.
بخش‌های مختلف گیاه
هر بخش از اندام گیاه دارای ارزش غذایی متفاوت است. این موضوع را همیشه باید در خوراکی که برای دام مصرف می‌کنید، در نظر داشته باشید و در زمینه آن با متخصصین این حوزه مشورت کنید.
رشد کامل گیاه
این قضیه که گیاه در زمان برداشت، در کدام مرحله از رشد و تکامل باشد، بسیار مهم است. بلوغ و رشد کامل گیاه، ارزش غذایی آن را بالا می‌برد.
ویژگی‌های خاک
جنس و میزان غنی بودن خاکی که گیاه در آن رشد پیدا کرده است و جهت تهیه مواد اولیه به کارخانه ارسال میشود، در مقدار مواد مغذی آن تأثیر بسزایی دارد. کود دادن صحیح به خاک یکی از عوامل کیفیت گیاه و خوراک است.
شرایط آب‌وهوایی
شرایط جوی ناحیه کاشت در منابع غذایی موثر است؛ به‌عنوان‌مثال، در گیاهانی که در مناطق خشک پرورش می‌یابند، کمبود پروتئین و فسفر نمایان است.
محیط نگهداری
کیفیت خوراک تولیدشده توسط کارخانه بستگی به شرایط نگهداری گیاه بعد از برداشت دارد. نکاتی همچون نور آفتاب و رطوبت در محیط نگهداری را باید موردتوجه قرار دهید.
دام مصرف‌کننده
اصلی‌ترین موضوعی که باید بررسی شود، تنوع دام از نظر اندازه، سن و نژاد است. مقدار موردنیاز مواد غذایی دام در مرحله‌های رشدی مختلف، کاملاً متفاوت است و نیاز به تخصص و سنجش دارد.
خوراک دام گوسفندی
جهت بررسی میزان غذای گوسفند در طی یک روز باید به دو عامل وزن و سن توجه کرد؛ البته خوراک برای دامپرواری کاملاً متغیر است. گوسفندهایی که پرواربندی هستند، بیشتر از کنسانتره و علوفه تغذیه می‌شوند؛ این درصورتی است که جیره غذایی گوسفند، مخصوصا بره، نیاز به تغییر جیره‌بندی دارد، البته هر تغییری در این مورد باید کاملاً تدریجی و به‌عنوان مثال، در ۱۰ روز انجام شود.
خوراک دام می‌باید همه مواد غذایی از جمله ذرت، جو، یونجه یا علوفه، نمک، سبوس، کنجاله سویا را شامل شود. کنسانتره گوسفندی همه این مواد را دارا میباشد. تغذیه گوسفند ماده نیز به خاطر شیردهی و حاملگی نسبت به نوع پرواری این حیوان تفاوت دارد؛ میش‌ها نیز در برابر قوچ‌ها خوراک بیشتری نیاز دارند. جیره‌نویسی روزانه یکی از فعالیت‌های مفید در این زمینه است که می‌توانید به‌راحتی انجام دهید؛ همچنین ساعت‌های ۶ صبح، بین ۱ تا ۲ ظهر و ۷ تا ۸ شب مناسب‌ترین بازه زمانی جهت دادن خوراک به گوسفندان هستند.
هزینه خوراک دام چقدر است؟
قسمت عظیم هزینه پرورش دام، صرف خوراک سالم و مقوی میشود. تهیه مواد غذایی همچون یونجه، سیلاژ، کنجاله و علوفه تازه می‌باید به صورت هفتگی یا ماهانه بدون اهمیت به فصل سال انجام شود. میزان مغذی بودن خوراک مصرفی تاثیر در سالم بودن و کیفیت محصولاتی که از دام به‌دست می‌آید دارد. سلامت غذایی دام روی سلامتی انسان نیز اثر دارد. هزینه مهم خوراک مربوط به گندم، جو، سویا و ذرت است که هرگز عدد ثابتی ندارند و متغییر است. درصورتی که فضایی بزرگ و بهداشتی جهت انبار داشته باشید، بهتر است به صورت فصلی مواد غذایی گوسفند را خرید و نگهداری کنید. با بررسی سایت‌های فروش این محصولات، می‌توانید از قیمت‌ها به‌صورت لحظه‌ای آگاه شوید.
در این مقاله تلاش کردیم هراطلاعاتی که شما در خصوص خوراک دام گوسفندی باید بدانید تا خریدی آگاهانه داشته باشید را بیان کنیم.
مطالب خواندنی: با انواع سیلو جهت سیلاژ ذرت آشنا شوید.
